ระบบการรับรู้ตำแหน่งของการเคลื่อนไหว

เวลาฝึกโยคะ เคยสังเกตไหมครับ...ว่าทำไมระดับแขน หรือระยะของขา ถึงอยู่ตรงหรือใกล้เคียง กับตำแหน่งของแต่ละท่า โดยที่ไม่ต้องหันไปมอง หรือเอามือไปคลำ มาหาคำตอบกันนะครับ

การทำงานของแขนและขาในการฝึกโยคะ ต้องอาศัยระบบประสาทรับรู้ความรู้สึกของข้อต่อและการเคลื่อนไหว หรือที่เรียกว่า Proprioceptive sense เพื่อให้เกิดการเคลื่อนไหวไปสู่ท่าต่างๆ ได้อย่างสอดคล้องและแม่นยำ สามารถทำท่าโยคะต่างๆ ได้โดยไม่จำเป็นต้องสังเกตมือ แขนหรือขาบ่อยๆ ตลอดระยะเวลาที่อยู่บนเสื่อโยคะ

Proprioception หมายถึงการรับรู้อากัปกิริยา หรือ การรู้ตำแหน่งข้อและการเคลื่อนไหว ซึ่งมาจากคำว่า "PROPRIUS" ซึ่งแปลว่า "ของตน" หรือ "แต่ละบุคคล" และคำว่า "PERCEPTION" ซึ่งแปลว่า "การรับรู้"

Proprioceptive sense เป็นการรับรู้ความรู้สึกจากกล้ามเนื้อ เอ็น และข้อต่อ เกี่ยวกับการรับรู้ตำแหน่ง และการเคลื่อนไหวของร่างกาย ช่วยให้มีความความสามารถ ในการจดจำท่าท่าง หรือตำแหน่งของข้อต่อได้ โดยไม่ต้องใช้ระบบประสาทรับความรู้สึกอื่นๆ เช่น ใช้ตาดู ใช้มือคลำ เป็นต้น ทำให้สามารถควบคุมการเคลื่อนไหว ที่ราบเรียบ (smooth movement) และทรงตัวอยู่ในท่าได้

ถ้าหาก Proprioceptive sense ที่ไม่ดีแล้ว จะส่งผลให้การรับสัมผัสและการทรงตัวไม่ดีไปด้วย จนทำให้หกล้มบ่อย ยากลำบากในการกะระยะแขนและขา การใช้มือ ก็จะกะน้ำหนักมือ ในการทำกิจกรรมต่างๆได้ยาก

โยคะช่วยฝึก Proprioceptive sense ให้ดีขึ้น ส่งผลให้การใช้ชีวิตประจำวันดีขึ้น ทรงตัวดี เคลื่อนไหวได้อย่างราบเรียบ

Proprioceptive sense เปรียบเสมือนเซ็นเซอร์ของร่างกาย ว่าจะเคลื่อนที่อย่างไร อยู่ท่าไหน ทำอะไรอยู่ ร่างกายมี Proprioceptive sense เต็มไปหมด แต่มากที่สุดสามที่คือ

1.ต้นคอ C1,C2
2.ข้อกระเบนเหน็บ
3.ฝ่าเท้า