หลายคนมักมองหา “ความยืดหยุ่น” เวลาฝึกโยคะ แต่ในความเป็นจริงแล้ว “ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ” ก็คืออีกครึ่งหนึ่งของสุขภาพที่สมดุล การที่กล้ามเนื้อทำงานได้ดี ไม่เพียงช่วยพยุงข้อต่อให้ปลอดภัย แต่ยังทำให้เรายืน เดิน นั่ง หรือแม้แต่หายใจได้เต็มปอดอย่างมั่นคง

โยคะไม่ใช่แค่การยืดเส้น แต่ยังช่วยฝึกให้กล้ามเนื้อแข็งแรง และเป็นธรรมชาติ จนร่างกายทั้งระบบทำงานเป็นหนึ่งเดียวกัน

ทำไมกล้ามเนื้อถึงสำคัญกับสุขภาพของเรา… ถ้าไม่มีแรง เราจะยกของก็ลำบาก เดินขึ้นบันไดก็เหนื่อยง่าย แม้แต่การยืนนิ่งๆ ก็ยังต้องใช้กล้ามเนื้อเพื่อทรงตัวให้ได้สมดุล กล้ามเนื้อไม่ได้มีหน้าที่แค่ให้ร่างกายขยับเคลื่อนไหว แต่ยังช่วยคงรูปร่างของร่างกาย ช่วยไหลเวียนเลือด และมีส่วนเกี่ยวข้องกับระบบเผาผลาญอีกด้วย

.

ร่างกายของเรามีกล้ามเนื้อหลักๆ อยู่ 3 ชนิด ซึ่งแต่ละชนิดก็มีบทบาทและการทำงานแตกต่างกันไป

1.กล้ามเนื้อลาย (Skeletal Muscle) เป็นกล้ามเนื้อที่เราควบคุมได้โดยตั้งใจ เช่น กล้ามเนื้อแขน กล้ามเนื้อขา ใช้ในการเคลื่อนไหวร่างกายและออกกำลังกายทั่วไป กล้ามเนื้อลายเกาะอยู่กับกระดูก ทำให้เรายก เดิน นั่ง และทำกิจกรรมต่างๆ ได้

การฝึกโยคะนั้น สามารถฝึกกล้ามเนื้อลายทั้งแบบ Concentric (หดตัวสั้นเข้า) และ Eccentric (หดตัวยืดออก) อย่างสมดุลในท่าต่างๆ

2.กล้ามเนื้อเรียบ (Smooth Muscle) เป็นกล้ามเนื้อที่ทำงานอัตโนมัติ เช่น หลอดเลือด ทางเดินอาหาร กระเพาะปัสสาวะ

การฝึกโยคะอย่างสม่ำเสมอช่วยกระตุ้นระบบประสาทพาราซิมพาเทติก ซึ่งสนับสนุนการทำงานของกล้ามเนื้อเรียบให้ไหลลื่น เช่น การย่อย การขับถ่าย

3.กล้ามเนื้อหัวใจ (Cardiac Muscle) เป็นกล้ามเนื้อเฉพาะที่อยู่ในหัวใจ ทำงานตลอดเวลาโดยไม่ต้องสั่งการ

การฝึกโยคะสามารถช่วยให้หัวใจเต้นช้าลงเป็นจังหวะ ลดความเครียด และส่งเสริมความแข็งแรงของหัวใจผ่านการฝึกหายใจและอาสนะที่ช่วยให้ระบบไหลเวียนเลือดดีขึ้น

.

กลไกของการทำงานกล้ามเนื้อลาย (Skeletal Muscle)

เวลาที่เราขยับร่างกาย กล้ามเนื้อจะทำงานเป็นชุด มีทั้งมัดที่หดตัวเพื่อสร้างแรง (agonist) และมัดที่ยืดตัวเพื่อควบคุมจังหวะ (antagonist) กล้ามเนื้อแต่ละมัดไม่ได้ทำงานเดี่ยวๆ แต่ต้องประสานกัน ทั้งระบบกระดูก ระบบประสาท และกล้ามเนื้อพังผืด (fascia)

โยคะช่วยให้ระบบเหล่านี้ทำงานร่วมกันได้ดีขึ้นอย่างไร?

-สร้างสมดุลระหว่างความแข็งแรงและความยืดหยุ่น เช่นในท่า Warrior II เราฝึกกล้ามเนื้อต้นขาให้แข็งแรง แต่ก็ต้องมีความยืดหยุ่นของสะโพกและขาหนีบด้วย

-ฝึกการใช้กล้ามเนื้ออย่างมีสติ (Mindful Movement) ซึ่งช่วยให้เรารับรู้ถึงการใช้กล้ามเนื้อแต่ละส่วนอย่างละเอียด ไม่ใช่แค่ “ขยับ” แต่คือการ “อยู่กับการขยับ”

-กระตุ้นการทำงานของกล้ามเนื้อลึก โดยเฉพาะกล้ามเนื้อแกนกลาง (core) เช่น Transversus Abdominis, Multifidus



ประโยชน์ของโยคะที่มีต่อกล้ามเนื้อลาย (Skeletal Muscle)

1. กล้ามเนื้อจะแข็งแรงขึ้นอย่างสมดุล โดยไม่ต้องใช้แรงกระแทกเหมือนการวิ่ง หรือยกเวต โยคะใช้แรงต้านของน้ำหนักตัวเอง สร้างความแข็งแรง

2. กล้ามเนื้อจะยืดหยุ่น และลดการตึงสะสม คนส่วนใหญ่ที่นั่งทำงานนานๆ จะมีกล้ามเนื้อตึงโดยไม่รู้ตัว เช่น สะโพกหลัง ต้นคอ ไหล่ โยคะจะค่อยๆ ยืดคลายส่วนที่ตึง และสร้างความสมดุลทั่วร่าง

3. กล้ามเนื้อจะทำงานสัมพันธ์กันดีขึ้น จากการฝึกท่าที่ต้องประสานทั้งร่างกาย เช่น Plank, Tree Pose, หรือแม้แต่ท่า Tadasana การฝึกโยคะช่วยให้กล้ามเนื้อทำงานแบบมีระบบ ลดอาการบาดเจ็บซ้ำซากจากการใช้ร่างกายผิดท่า

.

การฝึกโยคะ ไม่ได้แค่เปลี่ยนร่างกาย แต่เปลี่ยนวิธีที่เรารู้สึกต่อร่างกายไปด้วย

เพราะร่างกายนี้คือบ้านหลังเดียวที่เราจะอยู่ไปตลอดชีวิต ดูแลร่างกายด้วยความความเมตตาต่อตัวเองนะครับ

ครูหลง
Renew Studio